نگاهی به مهم‎ترین رخدادهای افغانستان در سال 2014

نگاهی به مهم‎ترین رخدادهای افغانستان در سال 2014

انتقال مسالمت آمیز قدرت برای اولین بار در افغانستان، انتخابات جنجالی ریاست جمهوری، امضای توافق‎نامه امنیتی کابل با واشنگتن و ناتو، پایان ماموریت جنگی نظامیان خارجی پس از 13 سال جنگ بی‎نتیجه و افزایش تولید مواد مخدر در کشور بخشی از رویدادهای مهم سال 2014 در این کشور بود.

انتخابات جنجالی

انتخابات جنجالی ریاست جمهوری افغانستان در نوروز 93 یکی از مهم‎ترین وقایع و تحولات تاریخ سیاسی کشور در سال 2014 محسوب می‎شود زیرا برای اولین بار در تاریخ افغانستان قدرت به طور مسالمت‎آمیز از یک دولت‎مرد به دولت‎مرد دیگری انتقال یافت.

هر چند انتخابات ریاست جمهوری با مشکلات جدی نیز همراه شد و ادعای تقلب در انتخابات، معرفی رییس جمهور را به مخاطره انداخت اما در نهایت با میانجی‌گری سازمان ملل متحد، حامد کرزی، رییس جمهور وقت و بزرگان قومی و همچنین طرف‌های خارجی، محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله نامزدان رقیب در دور دوم انتخابات، موافقت کردند دولت وحدت ملی افغانستان را تشکیل دهند.

بر اساس این موافقتنامه سیاسی محمد اشرف غنی، رییس جمهور و عبدالله عبدالله، رییس اجرایی دولت وحدت ملی شدند که بر مبنای آن پست رییس اجرایی دولت وحدت ملی پس از دو سال با تعدیل قانون اساسی کشور به عنوان نخست وزیری تغییر یابد.

هر چند قرار بود کابینه وحدت ملی افغانستان 45 روز پس از مراسم تحلیف که روز 7 میزان برگزار شد، معرفی شود ولی تا کنون با گذشت بیش از 80 روز کابینه دولت وحدت ملی معرفی نشده است.

گفته می‎شود در خصوص معرفی اعضای کابینه که بر اساس موافقتنامه باید به طور مساوی بین دو طرف تقسیم شود، اختلافاتی وجود دارد، این در حالی است که اشرف غنی و عبدالله وجود اختلاف را در این خصوص رد کرده اند و شایسته سالاری را علت تاخیر در معرفی کابینه دانسته اند.

امضای پیمان امنیتی پر ماجرا

در سال 2014 با آنکه مقامات امریکایی برای امضای پیمان‎های امنیتی کابل- واشنگتن و کابل- ناتو عجله داشتند، حامد کرزی،رییس جمهور وقت کشور از امضای این پیمان‌های امنیتی سر باز زد و پیش شرط‌هایی را برای امضای این پیمان با طرف امریکایی مطرح کرد که از آن جمله می‌توان به پایان عملیات شبانه و حمله به منازل مردم در روستاها، تجهیز نیروهای افغانستان، تامین صلح و تغییر رویکرد امریکا به افغانستان و رفتار صادقانه، اشاره کرد.

حامد کرزی با پایان دوران ریاست جمهوری و انتقال قدرت به اشرف غنی و عبدالله عبدالله به آنان توصیه کرد که در امضای پیمان امنیتی امریکا محتاط باشند.

محمد اشرف غنی که در دوران رقابت انتخاباتی خود وعده داده بود در صورت به قدرت رسیدن پیمان امنیتی با امریکا را امضا خواهد کرد، روز هشتم میزان یک روز پس از مراسم تحلیف به حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی خود دستور داد تا پیمان امنیتی را با همتای امریکایی خود و ناتو امضا کند تا امریکایی‎ها که بیم دچار شدن به سرنوشتی مشابه عراق را در افغانستان داشتند، نفس راحتی بکشند.

ماموریت نظامی کشورهای عضو پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو) در افغانستان به رهبری امریکا نیز که 13 سال به بهانه جنگ با تروریزم و مبارزه با مواد مخدر در این کشور حضور داشتند در حالی به پایان رسید که همچنان افغانستان با چالش جدی مبارزه با تروریزم، حملات مسلحانه، عملیات انتحاری و انفجارهای بمب‎های کنارجاده ای روبروست.

افزایش کشت و تولید مواد مخدر

در سایه حضور نظامیان خارجی به بهانه مبارزه با مواد مخدر نیز در سال 2014 اعلام شد علاوه بر اینکه افغانستان رتبه نخست تولید مواد مخدر را در جهان در اختیار دارد بیش از یک میلیون معتاد را در خود جای داده که نگرانی‎های بسیاری را در این زمینه برانگیخته است.

کارشناسان اعلام می‎کنند که پیش از حضور نظامیان خارجی در افغانستان آمارهای ارائه شده در خصوص میزان تولید مواد مخدر و شمار معتادان در این کشور به مراتب کم‎تر از امروز بود.

نظامیان خارجی طی 13 سال گذشته در نبرد علیه مخالفان مسلح در افغانستان تلفات زیادی را متحمل شدند و هزینه‎ی سنگینی را نیز در افغانستان به مصرف رساندند اما به گفته‎ی کارشناسان و حتی خود مقام‎های امریکایی، نظامیان خارجی در افغانستان به اهداف اعلام شده دست نیافتند.

این کارشناسان تاکید می‎کنند که امریکایی به بهانه نابودی تروریزم و مزارع کشت کوکنار به افغانستان سرازیر شدند در حالی‎که اکنون پس از 13 سال جنگ نه تنها تروریزم و مخالفان مسلح در کشور نابود نشد، بلکه بیش از پیش قدرتمندتر شده و افغانستان نیز رتبه‎ی نخست تولید مواد مخدر در جهان صعود کرده است.

وزارت مبارزه با مواد مخدر و سازمان ملل متحد در گزارش مشترکی که یک‎ماه پیش در افغانستان منتشر کردند از تولید 6 هزارو 400 تن مواد مخدر در کشور خبر داد که نسبت به سال گذشته 7 درصد افزایش را نشان می‎دهد.

اوج تلفات غیر نظامیان

افزایش تلفات غیرنظامیان در سال 2014 نیز با حضور نظامیان خارجی، قابل تامل است. مخالفان مسلح همزمان با نزدیک شدن به پایان ماموریت جنگی نیروهای خارجی به حملات انتحاری، انفجاری و رویارویی علیه نیروهای افغانستان شدت بخشیدند و تلفات غیرنظامیان و نیروهای افغانستان نیز بر اساس این رویکرد به بالاترین حد خود طی 13 سال گذشته رسید.

نیکولاس هیسم، نماینده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان اخیرا در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که تلفات غیر نظامیان افغانستان امسال 19 درصد افزایش یافته که بر اثر ناآرامی‎ها 9 هزار و 617 نفر کشته و زخمی شدند و مخالفان مسلح مسوول 75 درصد این تلفات است.

فراز و نشیب های روابط منطقه ای

روابط ایران و افغانستان دو کشور همسایه که دارای مشترکات زبانی، فرهنگی و دینی زیادی هستند و طی 13 سال گذشته همواره رو به گسترش بوده است در سال 2014 نیز با سفرهای مقامات دو کشور بیش از پیش تقویت شد.

در اوایل ماه حمل امسال دکتر حسن روحانی، رییس جمهوری اسلامی ایران با شرکت در مراسم جشن جهانی نوروز در کابل، همکاری ایران و افغانستان را دیرینه دانست و از حمایت و همراهی ایران با مجاهدان افغانستان در دوره تجاوز خارجی علیه این کشور، یاد کرد و گفت ایران و افغانستان مصمم هستند همکاری های خود را در همه زمینه‎ها بیش از پیش گسترش دهند.

شرکت محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رییس جمهوری اسلامی ایران در مراسم تحلیف رییس جمهوری افغانستان و سفر دیگر مقامات دو کشور به کابل و تهران، نشانه‎های روشنی از روابط رو به گسترش افغانستان و ایران در سال 2014 بوده است.

میزان مبادلات بازرگانی ایران و افغانستان نیز در سال 2014 رو به افزایش بود که بر اساس گزارشها حسن قشقاوی، معاون وزیر خارجه ایران در گفت‎وگو با رسانه‎ها ارزش مبادلات ایران و افغانستان را 4 میلیارد دالر اعلام کرد که این رقم بی سابقه‎ای در مناسبات دو کشور به شمار می‎رود.

در روابط منطقه‎ای افغانستان،‌ چین و پاکستان نیز در رأس روابط پر رخداد دو کشور در سال 2014 قرار داشت. فراز و نشیب‎های همیشگی در روابط افغانستان و پاکستان و شکست و گسست‎هایی که در این خصوص به وجود آمد تا زمان ریاست جمهوری محمداشرف غنی؛‌ رییس جمهور جدید نیز ادامه یافت و سفر هیأت دولت به سرپرستی اشرف‎غنی نیز نتوانست به بی اعتمادی‎های گذشته میان دو کشور خاتمه بخشد.

سفر رییس جمهور اشرف غنی و هیأت بلندپایه‎ی همراه وی به چین در تداوم سفرهای گذشته‎ی رییس جمهورکرزی و امضای موافقت‎نامه‎های استراتژیک و تجاری،‌ روابط میان دو کشور را بیش از پیش برجسته ساخت و گسترش داد. اعلام حمایت چین از افغانستان و استمرار مساعدت‎های این کشور، نقش یکی از قدرت‎های مهم اقتصادی شرق را بیش‎تر به نمایش گذاشت. روابط با سازمان‎های منطقه‎ای چون شانگهای و سایر سازمان‎های تجاری و سیاسی، افغانستان را در محراق توجه کشورهای منطقه قرار داد. اما این توجه تنها به جنبه‎ی مثبت و حمایتی ختم نمی‎شد،‌ بلکه نگرانی و هراس از صدور تروریزم و گسترش آن به منطقه بخصوص پس از خروج ناتو یکی از نگرانی‎های جدی منطقه د ر خصوص افغانستان است که در طول سال 2014 وجود داشت و تاکنون نیز ادامه یافته است.

با این حال،‌ افغانستان با دولت وحدت ملی که از از آغاز اعلام موجودیت تاکنون به با تنش داخلی مواجه است،‌ قدم به سال جدید میلادی 2015 می‎گذارد تا دیده شود که شروع سال نو با کدام فازهای سیاسی و فاکتورهای پرتحول رقم خواهد خورد.