پایتخت سارک در اسارت رقابت‎های سیاسی

نویسنده: ن. الهام

معاون دوم رییس جمهور در مراسم افتتاحیه بامیان به عنوان پایتخت فرهنگی سارک از توسعه‎ی ولایت بامیان و حفظ ارزش‎های باستانی این ولایت سخن گفت.
پیش از این دولت‎مردان کشور توسعه‏ی ولایت بامیان را به دوش کشورهای تمویل‏کننده در افغانستان انداخته و عنوان کرده اند که این کشورها کمک‏ها و برنامه‏های توسعه‎ای خود را مستقل از حکومت انجام داده‏اند و حکومت نظارت و کنترول زیادی بر این روند نداشته است. این بهانه قطعا نمی‏تواند پاسخ گوی مردمی باشد که بیش از ده سال با وعده و وعید مسوولین دولتی و ولایتی سرکرده‏اند و اکنون و پس از خروج نیروهای بین المللی و تیم‏های بازسازی ولایتی، به وضوح مشاهده می‏کنند که انتظاربیهوده‏ای را متحمل شده‏اند.
چند سال پیش رییس جمهور کرزی با سفر به ولایت بامیان وعده سپرده بود که تلاش خواهد کرد ولایت بامیان از یک ولایت درجه سوم به ولایتی درجه دوم تبدیل شود. اما اکنون و بعد از گذشت چندین سال تحولات و فعالیت‏هایی که بتواند این ولایت را درحال تغییر و توسعه نشان دهد، شاهد نبوده‏ایم.
رییس جمهوراشرف غنی نیز در برنامه‎های کمپاین خویش از تبدیل شدن بامیان به یکی از مراکز توریستی یاد نموده و از رفع اسارت جغرافیایی هزاره‎جات، بخصوص بامیان سخن گفته و برآن تعهد سپرد. اما تاکنون در عمل دیده شده است که هیچ‎کدام از این وعده ها تحقق نیافته و گمان می‎رود که فرصت پایتخت شدن سارک نیز کمافی‎السابق از دست برود.
همین وضعیت باعث شد که هراز چند گاهی بامیانی‏ها به ستوه آمده، به اقداماتی‎که گویای نارضایتی و خشم آنها است، دست بزنند. کاه‎گل کردن سرک، اعطای یک اریکین بزرگ به باراک اوباما تقدیر از یک الاغ به خاطر زحماتش در آب رسانی و اعتراض‏های مدنی از این دست مانند اعتصاب غذایی مرحوم جواد ضحاک رییس شورای ولایتی بامیان و چندین تظاهرات دیگر، نمونه هایی از اعتراض مردم بامیان است.
زمانی‎که حبیبه سرابی تنها والی زن در افغانستان، والی بامیان بود، به عنوان یك زن به سمت والی تنها در راستای  سمبول‎سازی رعایت حقوق زن در افغانستان صورت گرفت. خانم سرابی طی هشت سال اخیربا ناتوانی خود فرصت‏های بسیاری را از مردم بامیان گرفت. او موقعیت خوبی داشت تا به عنوان تنها والی زن افغانستان خدمات موثری جهت رشد ولایت انجام دهد ولی ضعف او به خوبی روشن بود. اگر والی قدرتمند و فعالی هم در بامیان باشد در جذب امكانات برای ولایتی با شرایط بامیان با مشكلات فراوانی بوده و خواهد بود و والی ضعیفی چون سرابی دیگر تنها می تواند توجیه خوبی برای ناكامی‏ها شود. 
زمان مهمترین چیزی است که بامیانی‏ها در طول هشت سال از مسوولیت خانم سرابی به عنوان والی این ولایت از دست داده‏اند. بی‎توجهی دولت و حکومت نسبت به این ولایت معلوم و امر بدیهی است، اما آن چیزی که بامیان را به حیات خلوت خانم سرابی تبدیل کرد و باعث شد ایشان بیش از هشت سال بدون کدام دغدغه و فشار و با کمال آرامش به روزمرگی و وقت تلف کردن امور این ولایت را به پیش ببرد، عدم رقابت‏های رهبران و سران احزاب صاحب نفوذ در این ولایت است. تقریبا ولایت بامیان به لحاظ سیاسی خنثی بوده و تلاشی جدی برای به دست گرفتن قدرت و تعامل با مردم صورت نگرفته است. در چنین شرایطی حکومت مرکزی بهترین بهانه را برای عدم پرداختن به این ولایت بدست آورده و از این بابت فشاری متوجه حکومت نبوده است.
 شاید مهمترین فعالیت و برنامه‏ی مدون و مداوم مقام ولایت در بامیان برنامه‏ها و رویکردهایی باشد که بیش‎تر جنبه‏ی فرهنگی و اجتماعی دارند و درحقیقت بجز دلمشغولی جوانان و مردم دست‏آورد دیگری متوجه آن نخواهد بود. در سالهای اخیر تلاش‏های فراوانی جهت عبور از ارزش های مذهبی و فرهنگ بومی صورت گرفته است. این تلاش‏ها بیش‎تر رویكردی تخریب گرایانه داشته‏اند تا سازنده و ترمیم كننده. فعالیت موسسات و انجوهای خارجی، گرایش فراوان به استفاده از ماهواره و دیگر عناصر امروزه تاثیربسیاری در روش فكری و عقیدتی مردم گذاشته است.
در حال حاضر، گذشته از عدم انکشاف و توسعه‏ در بخش‏های زیرساختی، مردم ولایت بامیان به لحاظ اقتصادی و معیشیت در تنگناهای بسیاری قرار دارند. طبیعت خشن كوهستان، كمبود زمینهای زراعتی و عدم دسترسی آسان به نقاط دیگر كشور، مردم این ولایت را با سختی‏های فراوان مواجه کرده است. ظرفیت‏های طبیعی و سیاحتی بامیان به دلایل مختلف بخصوص روند رو به روشد نا‏امنی‏ها، بدون بهره برداری مانده و تاکنون كمترین تاثیر را در اقتصاد مردم منطقه داشته است. در حالی كه تنها ظرفیت بالای سیاحتی و گردشگری ولایت می تواند این امكان را فراهم كند كه بخش قابل توجهی از اقتصاد و معیشت مردم را تامین گردد.
اما آنچه بیش از همه مایه‏ی نگرانی است اینکه فرصت پیش آمده در چهاچوب برنامه‎ی پایتخت سارک نیز در سایه‎ی رقابت‎های سیاسی رنگ باخته و از دست برود. زیرا هم اکنون بامیان در چنگ خصومت‎های سیاسی گرفتار آمده و سرنوشت تقرر والی آن بلاتکلیف مانده است. با این وضع گمان می‎رود بار دیگر بامیان در چنگ همین فرصت‎ها، محروم باقی مانده از پایتخت سارک، فقط نام سمبولیک را کمایی نماید.