تاجیکستان به‌دنبال خرید نفت از افغانستان

تاجیکستان می‌خواهد برای تامین سوخت کارخانه‌های جدید خود نفت خام از افغانستان وارد کند. بر اساس منابع خبری، تاجیکستان همچنین با هدف ارزان شدن سوخت، قصد دارد نفت خام را از افغانستان خریداری و در پالایشگاههای در دست ساخت خود محصولات نفتی تولید کند.
حفیظ الله حفیظ؛ رییس دفتر مطبوعات وزارت معادن و نفت به بخش تاجیک رادیو آزادی گفته است: هنوز سند کاملی در این زمینه امضا نشده است ولی اتفاق نظر دو طرف در این مورد دو کشور را به عملی شدن این طرح امیدوار کرده است.
یک نماینده وزارت اقتصادی و تجارت تاجیکستان نیز به خبرگزاری اوستای این کشور گفته است، دوشنبه در سه سال آینده صادرات نیروی برق را به افغانستان افزایش داده و در مقابل نفت خام می گیرد .
به گفته‌‎ی مقامات تاجیک با عملی شدن این طرح تاجیکستان مجبور نخواهد بود مواد سوختی نظیر پترول، دیزل و روغن‎های صنعتی مورد نیاز خود را با قیمت بالا از روسیه و قزاقستان وارد نماید.
90 درصد ذخیره‎های نفت افغانستان در مناطق شمالی کشور و در نزدیکی مرز با تاجیکستان واقع شده است از این رو واردات نفت در چنین فاصله کوتاهی می‎تواند زمینه بسیار خوبی برای تولید مواد سوختی ارزان در تاجیکستان باشد.
نیاز تاجیکستان به مواد سوختی در حال حاضر به طور کامل به صورت مواد پالایش شده نظیر پترول و دیزل و با نرخ بالا از خارج تامین می شود اما به گفته کارشناسان چنانچه تاجیکستان بتواند از افغانستان نفت خام خریداری و سپس در این کشور تبدیل به مواد سوختی کند نرخ مواد سوختی به میزان زیادی کاهش خواهد یافت.
میرزا شاهرخ اسلامدان اف، مدیر کل یک شرکت سوختی تاجییکستان نیز گفت: وارد کردن نفت خام و تبدیل آن به محصولات نفتی در داخل کشور می‎تواند به ارزان تر شدن زیاد نرخ محصولات نفتی در بازار تاجیکستان بیانجامد.
وی تصریح کرد، در سال‎های اخیر چند کارخانه با سوخت نفت در داخل کشور ساخته شده از این رو دولت باید به فکر تامین نفت خام مورد نیاز آنها باشد ضمن اینکه نفت خام در آینده به ارزان شدن محصولات سوختی در کشور خواهد انجامید.
هم اکنون یک بشکه نفت از نوع برنت در بازار 63 دالر نرخ دارد که یک تن آن حدود 470 دالر تمام می‎شود. این در حالی است که نرخ عمده یک تن پترول تولید روسیه در تاجیکستان حدود 700 دالر یعنی 50 درصد گران تر از نفت خام است.
بر اساس بررسی های منابع محلی، تاجیکستان سالانه حدود نیم میلیون تن محصولات نفتی و یک و نیم میلیارد متر مکعب گاز طبیعی نیاز دارد. اما بر اساس آمار سال 2013 در این کشور در مجموع فقط سه میلیون و 928 هزار متر مکعب گاز و حدود 28 هزار تن نفت تولید می شود .
بیش از 90 درصد محصولات نفتی تاجیکستان از خارج و عمدتا از روسیه و قزاقستان وارد می‎شود .
به گفته‎ی کارشناسان تاجیک، هدف از طرح واردات نفت خام از افغانستان که دوشنبه و کابل هم اکنون در حال کار روی آن هستند، تامین نفت کافی برای استفاده در پالایشگاه بزرگ در حال ساخت این کشور است .این کارخانه را یک شرکت چینی با سرمایه گذاری حدود 460 میلیون دلار در ناحیه دنغره در 90 کیلومتری جنوب دوشنبه در دست ساخت دارد .
بر همین اساس مشخص است که تاجیکستان با میزان نفت خام اندکی که در معادن خودش تولید می کند قادر به راه اندازی این کارخانه نیست از این رو نیاز شدید به نفت خام دارد که بهترین راه تامین نفت از همسایه خود افغانستان است.
افغانستان اواخر سال 2012 میلادی قراردادی با شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی) برای توسعه بلوک های نفتی در حوزه آمودریا در شمال افغانستان امضا کرد که پیش بینی می شود این پروژه ظرف دو دهه آینده میلیاردها دلار برای این کشور درآمدزایی داشته باشد.
این توافقنامه نخستین توافقنامه بین المللی تولید نفت است که دولت افغانستان پس از چند دهه امضا کرده است و بر همین اساس استخراج نفت خام در ولایت شمالی سر پل افغانستان آغاز شده است.
نخستین عملیات جهت اکتشاف نفت و گاز در افغانستان در سال 1956 آغاز و در سال 1959 منجر به اکتشاف میدان نفتی انگوت در ولایت سرپل شد.
افغانستان در زمان حکومت محمد ظاهرشاه از سه معدن گاز «جرقدوق»، «خاوجه» و «یتمتاق» سالانه تا 13.5 میلیون متر مکعب گاز و از معدن نفتی « انگوت» در ولایت «سرپل» مقداری نفت خام تولید می‎کرد .اما از پایان سال‎های 1970که کشور به گرداب جنگ‎های خونین افتاد ، تولید گاز در افغانستان کاهش یافت و استخراج نفت کاملا قطع شد .
اکنون شرکت دولتی چین ، روزانه از معدن نفت انگوت 700 تا 800 بشکه معادل 100 تا 115 تن نفت خام استخراج می کند که سالانه چیزی در حدود 40 هزار تن می‎شود که البته هنوز حتی برای تامین نیازهای خود افغانستان کافی نیست و کابل احتیاجاتش به مواد سوخت را همچنان از حساب واردات از روسیه، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان و ایران تامین می‎کند.
اما بر اساس برآوردها منابع معتبر علمی جهانی، وجود ذخیره‎های بزرگ نفت و گاز در زیر بسترخاک کشور فراوان است و گفته می شود 90 درصد این ذخیره ها در شمال افغانستان یعنی در مرز تاجیکستان واقع هستند.
بر اساس برآورد موسسات معتبر جهانی میزان ذخیره نفت تنها سلسله کان‎های حوزه آمو در مرز افغانستان با تاجیکستان از 946 میلیون تا 1.6 میلیارد بشکه برآورد شده است.
همچنین افغانستان توانایی استخراج روزانه 300 هزار بشکه نفت خام را داراست که درآمدی معادل سالانه 10 میلیارد دلار برای افغانستان ایجاد می کند. میزان نفت و گاز افغانستان از بسیاری از کشورهای صادرکننده نفت و گاز چون جمهوری آذربایجان و ازبکستان بیش‎تر است.
بر اساس براورد موسسات تحقیقی و اکتشافی جمع ذخیره‎های نفت خام افغانستان حدود دو میلیارد بشکه برآورد شده است و به باور مقامات کابل در صورت آرام شدن وضعیت در این کشور شرکت های نفتی می توانند با علاقه بیش تری در نفت افغانستان سرمایه‎گذاری کنند .
شرکت نفتی چین برای استخراج نفت از سه چاه از 11 چاه نفت در حوزه آمودریا با دولت افغانستان برای 25 سال قرارداد بسته است و طبیعی است که این بزرگ ترین شرکت نفتی چین تنها به تولید 700 یا 800 بشکه نفت قناعت نخواهد کرد .