استراتژی پر خطر جنگ در شمال

دولت کابل که با حملات سرسختانه‎ی طالبان در نوار شمالی افغانستان مواجه شده است برای مقابله با این شبه‌نظامیان، به یک استراتژی پرخطر رو آورده که تشکیل گروه‌های شبه‌نظامی محلی و درخواست از جنگ‌سالاران قدیمی برای کمک نظامی است.
قرار است در جریان این تلاش چند هزار نفر در نواحی شمالی کشور برای مبارزه با طالبان در مناطقی که ارتش و پولیس افغانستان در حال از دست دادن مواضع بوده یا حضور کمی دارند بسیج شوند. به نظر می‌رسد که این اقدام مستقیما تضمین‌هایی که درباره مقابله نیروهای امنیتی با اتکا به خود با مخالفان مسلح داده شد را تضعیف می‌کند. همچنین طرح کمک گرفتن از نیروهای غیرمتعارف باعث افزایش نگرانی درباره دامن زدن به دشمنی‌های گروهی و ناآرامی‌های داخلی در کشوری‎که همچنان خاطره‎ی جنگ داخلی دهه 1990 را در ذهن دارد، می‌شود.
برخی از فرماندهانی‎که در آن جنگ داخلی دست داشتند اکنون مواضع بلندپایه‌ای در دولت افغانستان در اختیار دارند و مشوق تلاش فعلی برای بسیج کردن و تسلیح مجدد گروه‌های شبه‌نظامی هستند. از سویی هم سخن از آموزش برخی از عناصر توسط گروه‎های وابسته به داعش در برخی از نقاط ولایت‎های شمالی گفته می‎شود، ولی دولت در قبال این رخدادها یا سکوت نموده و یا هم به توجیه قضایا می‎پردازد.
فوزیه کوفی، عضو مجلس نمایندگان از ولایت بدخشان، یکی از ولایت‌هایی که دولت این کشور برای تشکیل گروه‌های شبه‌نظامی در آن برنامه‌ریزی می‌کند، گفت: ما این تجربه شکست‌ خورده شبه‌نظامی سازی را قبلا انجام داده‌ایم. این کار باعث گسترش جنگ از خانه‌ای به خانه دیگر شده و از آنجا که همه شروع به مسلح کردن گروه‌های متعلق به خود خواهند کرد، دشمنی‌ها را آغاز خواهد کرد.
ایجاد نیروهای ارتش و پولیس افغانستان که بنا به گفته‎ی مقامات کشور تا پایان سال گذشته میلادی بیش از 320 هزار نیرو داشته است، به عنوان یکی از دستاوردهای حضور نظامیان خارجی تحت رهبری امریکا در این کشور تلقی شده است.
بر اساس بسیاری از گزارش‌ها، این نیروها در چند منطقه از افغانستان توانسته‌اند مبارزه موثری آن هم بدون حمایت هوایی و کمک‌های لوجستیکی که آمریکا در سال‌های گذشته از آن‌ها به عمل می‌آورد، داشته باشند. با این حال در چند ماه اخیر نیروهای امنیتی افغانستان تلفاتی هشدار دهنده داشته‌اند. بنا به گفته‌ی یک مقام نظامی غربی که نامش را فاش نساخت، در چهار ماهه نخست سال 2015 بیش از 1800 سرباز و افسر پولیس افغانستان در درگیری کشته شده و 3400 نیروی دیگر زخمی شده‌اند.
این میزان تلفات حدود 65 درصد بیش‎تر از تلفات این نیروها در همین بازه زمانی در سال گذشته میلادی است. اکنون طرح دولت افغانستان برای متوسل شدن به گروه‌های شبه‌نظامی نشان‌دهنده‎ی تضعیف اعتماد به ارتش و پولیس افغانستان است؛ نهادهای ملی مهم در کشوری که هنوز با کمبود این نیروها مواجه است.
در حقیقت هدف بیان شده تشکیل نیروهای امنیتی ملی در افغانستان، جایگزینی گروه‌های شبه‌نظامی پراکنده در کشور با یک نیروی متحد بهتر آموزش دیده بود که پاسخ‎گویی بیش‎تری به دولت داشته باشد.
با وجود اینکه نیروهای امنیتی سال جاری میلادی حملاتی را علیه نیروهای طالبان در سراسر کشور انجام داده‌اند اما به گفته‎ی برخی مقامات کابل و مشاهدات محلی، ارتش افغانستان در مقابله با نیروهای طالبان در مناطق شمالی، ناتوان بوده است. ارتش افغانستان تا ماه اپریل برخی مواضع خود در چند ولایت شمالی را به طالبان واگذار کرد. در ولایت کوهستانی بدخشان شبه‌نظامیان طالبان چند پست دیده‌بانی ارتش را تصرف و چند سرباز را به اسارت گرفته و تعدادی سرباز دیگر را سر بریدند. گزارش‌های وحشتناک درباره این خشونت‌های طالبان اعتماد عمومی به نیروهای امنیتی افغان را متزلزل کرده است.
پیشروی‌های طالبان ادامه داشته و چندین منطقه کوهستانی دور افتاده را تهدید می‌کند و حاکی از یک راهبرد بلندپروازانه برای تصرف مناطقی در شمال، جایی که در دهه 1990 کانون مقاومت علیه طالبان بود، است. این در حالی است که بر اساس حدس و گمان‌های مقامات امریکایی و افغانستان مجموع نیروهای طالبان 20 تا 30 هزار نفر برآورد می‌شود اما به نظر می‌رسد طالبان امسال به نسبت سال‌های گذشته تعداد نیروهای بیش‎تری در شمال افغانستان دارد. این رخداد یکی از نتایج به خدمت‌گیری محلی‌ها است. چند صد تن از ترکمن‌تبارها در استان جوزجان بنا به گفته مقامات محلی اخیرا به طالبان پیوسته‌اند. همچنین گزارش شده که صدها شبه‌نظامی نیز از جنوب رهسپار شمال شده و در پوسته‎های بازرسی‌ها خود را به جای کارگران مهاجری که به دنبال کشت تریاک هستند جا زده‌اند تا حملات طالبان در شمال را تقویت کنند. به زودی نیروهای طالبان فشارهای خود را در حومه مراکز ولایت‎های بغلان و جوزجان افزایش خواهند داد. در برخی موارد نیروهای مجاهدین محلی و حامیان آن‌ها گروه‌هایی شبه‌نظامی را به دلیل اینکه طالبان قصد تصرف مناطقی جدید را داشته‌اند تشکیل داده‌اند.
مقامات افغانستان گفتند حمله‌ای که طالبان در ماه اپریل در شهر قندوز در نزدیکی مرز با تاجیکستان انجام داد دولت افغانستان را وادار کرد برای کمک متوسل به شبه‌نظامیان شود.
یک هیات از مقامات امنیتی بلندپایه افغانستان پس از آنکه دولت این کشور از سرعت عمل طالبان برای ورود به حومه شهر قندوز شگفت‌زده شد شروع به بسیج فرماندهان سابق مجاهدین که در دهه 1990 با نیروهای شوروی و طالبان جنگیده بودند، کرد. برخی از این فرماندهان همچنان رهبری گروه‌های شبه‌نظامی فعال را به عهده دارند.
عبدالمحمد، یکی از این فرماندهان گفت، سرویس اطلاعاتی دولت افغانستان به افراد وی مهمات داده و وعده داده ماهانه به هر یک از آن‌ها 200 دالر پرداخت خواهد کرد.
عبدالمحمد خاطرنشان کرد: ما اکنون دست به قیام در حمایت از نیروهای دولتی زده‌ایم.
وی افزود که فرماندهی حدود 500 نیرو را در شمال و شرق شهر قندوز به عهده دارد.
به گفته مقامات بلندپایه دولت افغانستان، میرعلم یکی از قدرتمند‌ترین فرماندهان شبه‌نظامی افغانستان در این منطقه به درخواست دولت افغانستان به منظور دفاع از شهر قندوز از تاجیکستان بازگشته است. میرعلم در یک مصاحبه تلفنی بسیج کردن هرگونه نیرویی را رد کرده و تاکید کرد دولت افغانستان مدت‌ها پیش همه افراد وی را به جز سه محافظش خلع سلاح کرده است اما یک مقام امنیتی بلندپایه سابق گفت، میرعلم همچنان شبکه‌ای متشکل از 1500 تا 3400 فرد مسلح را دارد. اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان سال جاری میلادی به مشاورانش گفت تمایل دارد شبه‌نظامیان قندوز و بویژه نیروهای میرعلم را خلع سلاح کند و آن‌ها را یک منبع مهم بی‌ثباتی خواند اما تا ماه اپریل هنگامی‌که فتوحات طالبان هویدا شد، اشرف غنی گزینه دیگری به غیر از درخواست کمک از شبه‌نظامیان نداشت.
شورای امنیت ملی افغانستان احتمال وارد کردن گروه‌های شبه نظامی جدید به نیروی پولیس افغانستان را بررسی کرده است.
بنا به گفته‌ی یک مقام بلندپایه دست‌اندرکار در طرح بسیج گروه‌های شبه‌نظامی این طرح جدید، کنترل شده بوده و سلاح‌ها در آن به طورغیرمسئولانه توزیع نمی‌شود اما این مقام که نامش را فاش نساخت، تصریح کرد حمایت دولت افغانستان از شبه‌نظامیان می‌تواند دشمنی میان گروه‌های مسلح در سطح محلی را افزایش دهد.

منبع: نیویارک تایمز منبع فارسی: ایسنا