هیاهوی کنکور در زیر سایه فقر و نا امنی

در حالی برگزاری آزمون کنکور در افغانستان همواره با حاشیه‌هایی همراه بوده که وجود فساد اداری، ناامنی و فقر مالی اکثر خانواده‌های افغانستانی، بر مشکلات برگزاری آن افزوده است.
پس از اتمام زما‎م‎داری طالبان و پایان دوره سیاه این گروه، زمینه‌های آموزشی در این کشور ایجاد شده و با گذشت هر سال آمار داوطلبان کنکور افزایش چشم‎گیری می‎یابد.
آمارها و همچنین اطلاعات وزارت معارف نشان می‎دهد که آمار داوطلبان کنکور در سال 1381 بیش از 15 هزار نفر نبود، اما با گذر زمان هم‎اکنون تعداد داوطلبان آموزش عالی در دانشگاه‎های دولتی به بیش از 250 هزار نفر رسیده است.
بدون شک، میزان علاقمندی و گرایش به آموزش‎های عالی در ذهن هر افغانستانی بویژه نسل پس از جنگ است؛ به همین دلیل با روی کارآمدن دولت جدید به رهبری «حامد کرزی» و همکاری کشورهای خارجی و پایان دوره طالبان، مکاتب و دانشگاه‎های کشور شاهد و میزبان حجم عظیمی از دانش‎آموزان و دانشجویان بود.
افغانستانی‎های حاضر در مکاتب با تمام احساس و علاقه‌مندی تا پایان صنف 12 درس خوانده و به این امید تلاش می‎کنند که پس از مکتب، وارد رشته‎ی دلخواه و مطلوب خود شده و گام‎های عملی را در راستای بهبود زندگی خود خانواده و کشور خود بردارند.
اینک دانش‎آموزان افغانستان نیز مانند دانش‎آموزان اکثر کشورهایی دیگر باید پس از اتمام دوره مکتب در آزمون کنکور شرکت کرده و در صورت داشتن توانایی‎های لازم و گذراندن موفق این آزمون وارد دانشگاه شوند. با این وجود، آزمون کنکور از دید داوطلبان آن امتحان سرنوشت‎ساز است و در صورتی‎که در این آزمون قادر به پیروزی شوند، گویا به زندگی مطلوب و آرمانی خود خواهند رسید و در صورت ردشدن در این آزمون رسیدن به آرامش و زندگی مطلوب برای‎ آنان امری نامحتمل می‎نماید.
با این وجود، آزمون کنکور هر سال در تمام ولایت‌های افغانستان برگزار شده و داوطلبان هر ولایت در ولایت مربوطه‎ی خود در جلسه این آزمون شرکت می‌کنند، اما با این‎همه مشکلات و چالش‌های زیادی فرا روی کنکور و داوطلبان آن وجود دارد که به عمده‎ترین آنها در زیر اشاره شده است.
اوضاع نابسامان اقتصادی، امنیتی و مواد آموزشی
ضعف اقتصادی و مشکلات امنیتی شاید دامن‌گیر اکثر افغانستانی‌ها باشد، اما این چالش‎ها گهگاهی سدی شده فرا روی آموزش نوجوانان و حضورشان در مکاتب برای فراگیری آموزش‌های ابتدایی و عالی. با وصف اینکه ناامنی در تمام ولایت‌های افغانستان نیست و در برخی مناطق قدرت کم‎تری نسبت به ضعف اقتصادی داشته است.
نوجوانان به‌ویژه دانش‌آموزان افغانستانی به دلیل فقر و نبود اقتصاد مطلوب خانواده در تمام ولایت‌های افغانستان با سرنوشت مبهمی مواجه بوده و هستند. این مشکلات یا در نوع خود بازدارنده برای رفتن به مکتب و فراگیری آموزش بوده و یا هم زمینه‎ی رشد علمی آنها را محدودتر کرده است.
کم نیستند جوانان و نوجوانان افغانستانی‎که قدرت پرداخت پول برای آموزش در آموزشگاه‎های تقویتی را ندارند و همچنین الزاماً باید برای تأمین مخارج خانواده خود حاضر به کار در کارخانه‌ها و دست‌فروشی‌های کنار جاده‌ها شوند.
با این وجود، در کنار ناامنی، فقر و ضعف اقتصادی توانسته است بر روی وضع آموزشی نوجوانان افغانستان اثرگذار بوده و زمانی‎که این نوجوانان در آزمون کنکور شرکت می‎کنند، با توجه به اینکه وقت کافی و زمینه مطلوب مطالعه و آموزش درست را نداشته، نمره‎های قابل اعتنایی نگرفته و به این صورت از رفتن به دانشکده‎های دلخواه‎شان ناامید می‎شوند.
در کنار این مشکلات، وجود تفاوت‌ها در مکاتب پایتخت و ولایت‎ها نیز سبب شده تا میان دانش‌آموزان کابل و ولایت‌های دیگر، تعادل امکانات آموزشی به میان نیامده و به این صورت دانش‎آموزان که در کابل و شهرهای بزرگ افغانستان که دارای مکاتب نسبتاً استاندارد است، زمینه‎های ورود به دانشکده‎های مطلوب را بیشتر از سایرین دارا هستند.
تصمیم فوری؛ نبود تعادل میان فاصله زمانی اعلام نمره تا انتخاب رشته
یکی دیگر از مشکلات دانش‎آموزان و داوطلبان کنکور در افغانستان در زمان برگزاری آزمون کنکور است. کنکور به‌گونه‌ای است که داوطلبان باید پس از حل پرسش‌های آزمون به انتخاب رشته بپردازد.
با توجه به اینکه وقت کافی برای انتخاب رشته و دانشکده مناسب وجود ندارد، دانش‎آموزان افغانستانی نمی‎توانند میان نمره‎ای احتمالی که در این آزمون می‎گیرند و رشته‌ای که انتخاب می‌کنند، تعادل برقرار کرده که به این صورت داوطلب کنکور نمی‎تواند در رشته دلخواه خود به دلیل نداشتن نمره کافی راه یابند.
عدم شفافیت در روند برگزاری آزمون کنکور
عدم شفافیت در آزمون کنکور چالش بزرگی در سال‌های پس از طالبان است که تاکنون پابرجاست و سالانه هزاران داوطلب کنکور از آن اظهار نگرانی کرده و گهگاهی سرنوشت خود را گره خورده به آن می‌دانند.
نبود شفافیت در آزمون کنکور را می‌توان در بخش‌های مختلف و با عوامل مختلف بررسی کرد، اما مهم‌ترین آنها کپی برداری داوطلبان در جریان آزمون کنکور، وجود فساد اداری در ادارات دولتی و ضعف مدیریتی این آزمون است.
داوطلبان کنکور در برخی ولایت‌ها در جریان آزمون با تمام وجود تلاش می‌کنند تا زمینه‌های کپی برداری از برگه‌های امتحانی سایر داوطلبان را فراهم کنند تا قادر به حل پرسش‌های این آزمون سرنوشت‌ساز شوند که این کارشان علاوه بر اینکه زمینه عدم شفافیت را به بار می‌آورد، گهگاهی به ابطال آزمون کنکور نیز انجامیده است.
با توجه به شکایت‌های فراوان از وجود فساد اداری در ادارات وزارت تحصیلات عالی افغانستان می‌توان تصریح کرد که این فساد توانسته خرد علمی و باورهای موفقیت برخی داوطلبان کنکور را زدوده و زمینه‌های ناامیدی آنها را افزایش دهد و این در حالی است که شکایت‌ها نشان می‌دهد که در برخی موارد مسئولان آزمون کنکور دوستان و اعضای خانواده خود که لیاقت کافی ندارند را در رشته‌ها و دانشکده‌های خوب قبول کرده‌اند.
ضعف مدیریتی در آزمون کنکور نیز موضوع چالش‌ساز دیگری بوده و این در حالی است که گزارش‌ها نشان می‌دهد، علاوه بر اینکه آزمون کنکور در موعد مقرر آن برگزار نمی‌شود، به دلیل ضعف مدیریتی هیئت‌های اعزامی به ولایت‌ها این هیئت‌ها توجه کافی نکرده و زمینه‌های کپی‌برداری و دیگر تقلبات گسترده فراهم می‌شود.
همچنین در مورد مداخله متنفذان محلی برای کامیابی و پیروزی دوستان‌ و فرزندان‌شان شاید کمتر کسی باشد که از آن اطلاعی نداشته باشد. به هر صورت این موضوع در ولایت‌های ناامن مشکل پابرجایی است که با گذشت هر سال در حال پررنگ شدن است و در ولایت‌های امن در حال رنگ‌باختن، زیرا براساس گزارش‌های موجود دولت و نیروهای امنیتی در ولایت‌های امن قدرت حفظ امنیت برگزاری آزمون کنکور را دارند، اما در ولایت‌های ناامن اکثراً فرماندهان سابق و زورمندان در این آزمون مداخله کرده و دولت نیز در برخی موارد قادر به مقابله با آنها نیستند.
توجه به آموزش؛ توجه به آینده دولت و ملت
کمبود بودجه دولت برای ایجاد دانشکده‌های متعدد و متنوع در دانشگاه‌های ولایتی نیز سبب شده تا وزارت آموزش عالی افغانستان نتواند دانشجویان بیشتری را جذب کرده و زمینه‌های تحصیلی رایگان را برای آنان فراهم کند.
نبود زمینه‌های اشتغال مناسب برای داوطلبان کنکور که در این آزمون موفق نمی‌شوند و همچنین نبود زمینه اشتغال و فعالیت در بخش‌های مطلوب برای جوانان که پس از موفقیت در آزمون کنکور و پشت سر گذاشتن دوره دانشجویی شغل مناسبی پیدا نمی‎کنند، از مسائل و مشکلاتی است که جوانان افغانستانی با آن دست‌ و پنجه نرم می‌کنند.
بدون شک، آموزش عالی برای هر جوان و نوجوان و در کل برای هر ملتی از جمله الزاماتی به شمار می‌رود که روند دولت و ملت سازی را تسهیل میکند.
با این وجود، مناسب است که دولت‌ افغانستان توجه جدی به وضعیت آموزشی و تحصیلی خود کرده و با هر مشکلی که زمینه‌ساز چالشی شدن آموزش شود، مقابله کرده و آن را از بین ببرند، تا ملت و دولت به زودی شاهد پیشرفت‌های مناسب و مطلوبی باشند.
منبع: خبرگزاری فارس