همگرایی منطقه ای؛ ضرورت مبارزه با افراط گرایی

در حالی که پیامدهای فاجعه بار ناکامی در برقراری صلحی پایدار در افغانستان بیش از هر زمان دیگری مشخص است، به نظر می‎رسد امریکا در بحبوحه انتقاد جمهوری‎خواهان مخالف، طرح ریزی مجدد راهبرد خود را در افغانستان آغاز کرده است.
اشتون کارتر وزیر دفاع امریکا در نخستین سفر خود به افغانستان گفت امریکا در حال بررسی آرام کردن روند خروج نظامی از افغانستان و حفظ نیروهای بیش‎تر از تعداد برنامه‎ریزی شده در این کشور است زیرا به نظر می‎رسد دولت جدید افغانستان قابل اعتمادتر از یک شریک است.
وی همچنین در کنفرانس خبری مشترک با اشرف غنی؛ رییس جمهور افغانستان گفت باراک اوباما رییس جمهور امریکا قصد دارد در سفر این ماه غنی به واشنگتن درباره خروج نظامی امریکا از افغانستان گفت‎وگو کند.
حضور نظامی فعال‎تر و گسترده‎تر امریکا در افغانستان نه تنها باعث تضعیف روحیه و دل‎سرد شدن تروریست‎ها می‎شود، بلکه به افغانستان و پاکستان نیز کمک خواهد کرد به گونه‎ای موثرتر با مخالفان مسلح در هر دو کشور مقابله کنند. این حضور نظامی همچنین به نوعی تضمین کننده تعهد پاکستان و افغانستان در جهت تلاش برای بهبود روابط دو کشور خواهد بود.
اقدام غنی درخصوص آغاز مذاکرات مستقیم با فرمانده ارتش پاکستان، به عنوان یک اقدام هوشمندانه و صادقانه در جهت اعتمادسازی مورد استقبال جامعه بین‎المللی قرار گرفت اما برخی‎ها در افغانستان از این اقدام غنی انتقاد کردند. پاکستان نیز این حسن نیت افغانستان را با سفر جنرال راحیل شریف فرمانده ارتش پاکستان و جنرال رضوان اختر رییس دستگاه استخباراتی این کشور به افغانستان تلافی کرد. در نتیجه این تحولات مثبت، نشانه‎ها از بهبود روابط افغانستان و پاکستان مشهودتر شده است.
عواملی ازجمله حملات بیرحمانه‎ی تروریست‎ها در افغانستان و پاکستان و تهدید ناشی از تفکر افراطی در منطقه در نزدیک‎تر شدن افغانستان و پاکستان به یکدیگر سهیم بوده است.
این چالش‎ها همچنین باعث شده است چین نیز که نگران آموزش مسلمانان چینی افراط گرا و نفوذ آنها در این کشور است با حمایت از آشتی کابل با طالبان در این روند ایفای نقش کرده است و از سوی دیگر نمایندگانی از طالبان افغانستان نیز به پکن سفر کرده اند.
مقامات امنیتی افغانستان ماه گذشته گفتند افغانستان تعدادی از ستیزه جویان اویغور از غرب چین را بازداشت کرده و تحویل داده است تا از این طریق چین را متقاعد کند از نفوذ خود بر پاکستان برای کمک به آغاز مذاکرات با طالبان استفاده کند.
این مسئله اهمیت بالای چین را در افغانستان و پاکستان و مداخله آن در تلاش‎ها برای پایان دادن به جنگ با طالبان روشن می‎کند.
امیدها در مورد احیای روند صلح پس از آن افزایش یافت که مقامات پاکستان و افغانستان اعلام کردند تعدادی از رهبران طالبان اعلام کرده اند مایل به آغاز مذاکرات هستند و آماده اند این مذاکرات هرچه سریع‎تر آغاز شود.
ظاهرا این تغییر موضع طالبان ناشی از فشار پاکستان بوده است اما سخنگوی رسمی طالبان هرگونه اقدام را در جهت آغاز مذاکرات با دولت افغانستان تکذیب کرد.
پاکستان تحت فشار چین قرار داشته است تا فشار بر ستیزه جویان را افزایش دهد زیرا چین نیز نگران اسلامگرایان میان اقلیت مسلمان این کشور است. سه مقام بلندپایه پولیس و دستگاه استخباراتی افغانستان عملیات ماه گذشته برای بازداشت ستیزه‎جویان اویغور را که از اعضای یک جنبش جدایی طلب مخالف حکومت پکن در منطقه سین کیانگ هستند تایید کردند.
یکی از این مقامات امنیتی که در نشستی با مقامات چینی برای انتقال این زندانیان حضور داشت گفت :« ما دست همکاری با سوی چین دراز کردیم و در عوض از آنها درخواست کردیم پاکستان را تحت فشار قرار دهد تا به حمایت خود از طالبان پایان دهد یا دست‌کم این گروه را متقاعد کند برسر میز مذاکره حاضر شود.»
علاوه بر این افغانستان می تواند به عنوان سرزمینی بین پاکستان و کشورهای آسیای مرکزی ایفای نقش کند که می‎توانند به افزایش صادرات ، تجارت و واردات انرژی در این منطقه کمک کند.
اشرف غنی در سخنرانی خود در کابل به مناسبت روز ملی معلم به طالبان و دیگر گروه‎های ستیزه جو به عنوان یک « مخالف سیاسی » اشاره کرد. عبدالله عبدالله رییس اجرایی دولت توافق ملی افغانستان نیز در نشستی با فرماندهان ارتش ملی و پولیس ملی افغان از دولت خواست با صراحت عبارات «دوست» و «دشمن» را مشخص کند. این اظهارات نشان دهنده‎ی نگرانی عبدالله از ادامه بلاتکلیفی در مقابله با شورشیان و طرفداران آنها بود.
این اظهارات همچنین ممکن است منجر به تغییر رویکرد امریکا و خارج شدت طالبان از فهرست گروه‎های تروریستی و معرفی آن به عنوان یک گروه شورشی مسلح شود. این تغییر موضع سیاسی منجر به حمایت امارات عربی متحده، قطر، ترکیه و پاکستان از ابتکارهای صلح با طالبان شده است.
پاکستان و افغانستان باید امتیازهایی را بدهند تا به موفقیت این روند کمک کنند. آنها همچنین می‎بایست با فشارهای داخلی و مخالفت برخی گروه‎های قدرتمند روبرو شوند.
تحولات اخیر نشان می‎دهد اسلام آباد درحال کمک به کابل برای آغاز مذاکرات با طالبان افغانستان است اما قضاوت در این زمینه خیلی زود است و باید منتظر نتیجه‎ی این تلاش‎ها ماند. رهبری طالبان همچنان به زیاده خواهی‎های خود ازجمله خروج نیروهای خارجی و تغییر قانون اساسی افغانستان ادامه می‎دهد.
برخی نیز معتقدند پاکستان هنوز برای جبران حسن نیت افغانستان اقدامات کافی انجام نداده است. اگرچه غنی با فشار شدید اتهاماتی روبرو است از جمله اینکه بدون جلب رضایت مردم افغانستان، مخفیانه در تلاش برای دستیابی به یک موافقتنامه با پاکستان است اما همچنان عمل کردن به تعهدات را ادامه می‎دهد.
وضع موجود باعث شده است تا برخی تحلیلگران ابراز نگرانی کنند عناصری از طالبان و گروه حکمتیار بدون پایان دادن به شورش خود، در دولت افغانستان سهم بگیرند.
علاوه بر این عملیات علیه ستیزه جویان در منطقه وزیرستان پاکستان چالش‎های امنیتی افغانستان را افزایش داده است زیرا این تروریست‎ها به علت روبرو شدن با حملات در حال فرار به افغانستان هستند.
برخی مقامات افغان و غربی می‎گویند ارتش پاکستان و برخی گروه‎های سیاسی و مذهبی قدرتمند در این کشور از شورش‎ها در افغانستان حمایت می‎کنند.
نقش پاکستان در جنگ افغانستان در هاله‎ای از ابهام قرار داشته است. این کشور از متحدان امریکاست اما از پیشینه‎ای طولانی در حمایت از طالبان به عنوان جنگ نیابتی خود در افغانستان برخوردار است.
تحلیلگران معتقدند اقدام پاکستان در حمایت از طالبان در افغانستان بخشی از یک تلاش گسترده‎تر به منظور کنار زدن هند رقیب منطقه‎ای خود در افغانستان بوده است .
مقامات غربی معتقدند پاکستان اکنون به این نتیجه رسیده است که منافع این کشور از طریق کمک به روند صلح در افغانستان و برقراری ثبات و پایان دادن به هرج و مرج و جلوگیری از گسترش آن به فراتر از مرزهای این کشور تامین خواهد شد.
این تحولات در حالی صورت می‎گیرد که ستیزه جویان داعش در تلاش برای نفوذ در داخل افغانستان و پاکستان هستند. القاعده و طالبان ممکن است رقابت‎هایی با داعش داشته باشند اما نزدیکی اهداف، افکار و تاکتیک‎های آنها باعث شده است همگی زیر پرچم سیاه داعش قرار بگیرند.
رشد سریع داعش در افغانستان باعث شده است آن‎دسته از شورشیان به ویژه آنهایی‎که تمایلی به یک موافقتنامه صلح ندارند امید بیش‎تری به پیروزی در جنگ پیدا کنند. داعش اخیرا پیشروی خود را به سرزمین خراسان اعلام کرد که به افغانستان و بخش‎هایی از پاکستان اطلاق می‎شود.
مقامات دولت افغانستان گزارش‎هایی را در مورد فعالیت ستیزه جویان داعش در ولایت‎های غزنی و قندوز در مرکز و شمال افغانستان منتشر کرده اند.
منبع: آسیا تایمز