قزاقستان؛ انتخابات زودهنگام و اقتصاد بحران زده

نویسنده: یاسر راشد

انتخابات ریاست جمهوری قزاقستان زودتر از موعد تعیین شده و در یکشنبه هفته آینده برابر با بیست و ششم آپریل بر گزار می‎گردد. انتخابات زودهنگام قزاقستان از جانب نمایندگان محافل اجتماعی آن‌کشور پیشنهاد گردید و مورد حمایت اکثریت مردم قزاقستان قرار گرفت.
قزاقستان بزرگ‎ترین کشور منطقه آسیای مرکزی است که در میان 20 کشور دارای سریع ترین رشد اقتصادی بازارهای رو به توسعه در سال 2015 در جایگاه یازدهم قرار دارد. در کنار آن، امروز قزاقستان مثل اکثریت کشورها، بیش‎ترین توجه را روی اقتصادش مبذول داشته است. 
یکی از دلایل آن کشور برای توجه جدی روی توسعه اقتصادی، ادامه بحران جهانی است. قزاقستان به عنوان یک کشور صادر کننده‌ی نفت و فلزات، از درک کاهش قیمت‎ها در بازارهای بین‎المللی خسارات جدی را متقبل می‎گردد. از سوی دیگر وضعیت بد اقتصادی در قزاقستان، مربوط به بحران روسیه می‎گردد، چراکه اقتصاد دو کشور بیش از حد به هم وابسته اند. این اقتصاد یک پارچه و به هم وابسته باعث شده است تا تحریم‎ها علیه مسکو و رکود در اقتصاد روسیه، مانع پیشرفت قزاقستان گردد. اما در مقایسه با مینسک، آستانه حتی فکر بیرون شدن از اتحادیه اقتصادی اوراسیا را ندارد. رییس جمهور قزاقستان به تازگی  اظهار نموده است: «امروز روسیه در وضعیت دشوار قرار دارد، اما ما با روسیه یکجا هستیم، من مطمئن ام و قزاقستانی‎ها  باور دارند که روسیه از این وضعیت با افتخار بیرون بر خواهد آمد، پیشرفت و توسعه خواهد کرد و ما با آن یکجا هستیم.»
امروز پول ملی قزاقستان یگانه ارزی است که در میان ارزهای کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و بعضی از کشورهای سابق شوروی که شامل این اتحادیه نمی باشند، ارزش خود را از دست نداده است. بطور کلی قزاقستان در این دوران دشوار موقف خود را به عنوان «رهبر منطقه‎ای» توجیه می‎کند. 
با این حال، عوامل منفی، حکومت را مجبور به تجدید نظر در استراتژی اقتصادی کوتاه مدت و اعمال رژیم صرفه جوی می‎نماید. این کار نمی‎تواند روی رشد تولید ناخالص داخلی و رفاه شهروندان تاثیرگذار نباشد. در قزاقستان برنامه ضد بحران «راه روشن»، تهیه شده است  که باید خطرات اقتصادی را خنثی و از رشد بیکاری جلوگیری نماید.
همچنان بعضی عوامل ژئوپلیتیکی روی وضعیت قزاقستان فشار وارد می‎کنند. از جمله با خروج ائتلاف ضد تروریزم از افغانستان خطر انتقال عناصر افراطی از مناطق جنگی آسیا به آن‎کشور افزایش می‎یابد. این مناطق بشمول افغانستان، سوریه و قلمروهای تحت کنترول داعش، که میتواند باعث بحران داخلی شود، ظهور عناصر رادیکال داخلی را در پی داشته باشد و سبب افزایش قاچاق مواد مخدر از افغانستان گردد. 
در واقع امروز قزاقستان به عنوان منطقه حائل تلقی می‌شود که می‌تواند مانع برای ترافیک مواد مخدر و افراط گرایان از افغانستان باشد و ثبات سیاسی و اجتماعی که امروز در داخل آن‌‎کشور تامین می‌شود نقش مهم را در آن ایفا می‌نماید.
در داخل و خارج از قزاقستان، مسئله تامین ثبات در کشور را با شخصیت نورسلطان نظربایف رئیس جمهور این کشور مرتبط می‌دانند. وی بیش‌تر از 20 سال است که از طریق برگزاری انتخابات و کسب آرای اکثریت رای دهندگان آن‌کشور، قدرت را در قزاقستان در دست دارد.
ناظران بین‎المللی، اول‎تر از همه، سازمان امنیت و همکاری اروپا اگر چه چندین بار از موارد نقض انتخابات یادآوری کرده اند، اما هرگز در رابطه به صحت شمارش آرا اعتراض نکرده اند. آگاهان پیروزی نظر بایف و اعتماد شهروندان قزاقستان روی وی را دارای عوامل متعدد می‎دانند.
در قدم اول، تامین وحدت و تفاهم در کشور را با نظربایف و سیاست‎های وی مرتبط می‎دانند. قزاقستان یگانه کشور در قلمرو شوروی سابق می‎باشد که بعد از فروپاشی آن توانسته است از درگیری‎های قومی خود را دور نگهدارد. این در حالی است که در آن‎کشور بیش‎تر از 140 ملیت و ده‎ها مذهب مختلف زندگی می‎کنند. 
در شهر آستانه «میدان گفتگوی بی‎نظیر» زیر عنوان مجمع اقوام قزاقستان ساخته شده است که نمایندگان آن‎را روسای مراکز فرهنگی ملی تمام اقوام ساکن در آن کشور، تشکیل می‎دهد.
علاوه برآن، سیاست‎های اقتصادی حکومت فعلی توسط مردم تایید شده است. شهروندان قزاقستان نظر به سطح زندگی شامل فهرست کشور های دارای درآمد متوسط گردیده اند، در عین حال بنا بر آمار سازمان ملل متحد قزاقستان شامل کشورهایی گردیده است که دارای شاخص بالای رشد انسانی است. حتی با وجود مشکلات موقتی ناشی از تحولات ناگهانی در جهان اقتصاد این کشور به گونه‎ی ثابت پیشرفت می‎نماید.
نظرسنجی‎های اجتماعی نشان می‎دهند که اکثریت مردم قزاقستان خط مشی حکومت را تایید می‎کنند.  
در عین حال ناظران خاطر نشان می‎سازند که ثبات سیاسی داخلی و اقتصادی منحصر به یک سیاست‎مدار می‎تواند سبب خطرات مشخص ازجمله روی آینده کشور پس از بازنشستگی نظرباییف شود.
واقعیت این است که چهره‎های درخشان سیاست امروز قزاقستان خود را به عنوان «جوجه‎های نظربایف» مطرح می‎نمایند - اعضای تیم او. به همین دلیل ترجیح می‎دهند نظریات شانرا ارائه نکنند و فقط در چارچوب سیاست دولتی عمل نمایند.
این بدان معنا است که اپوزیسیون در قزاقستان توسعه نیافته است. هر چند بخش بزرگ آن در برابر حکومت فعلی اظهار عقیده و مخالفت می‎نمایند، اما اکثریت شان ترجیح می‎دهند از روند امروزی حمایت کنند. علاوه بر این، رهبران اپوزیسیون که امروز واجد شرایط پست ریاست جمهوری اند، آشکارا اعلام می‎نمایند که در حال حاضر هیچ جای‎گزینی برای نظربایف نیست.
همچنان آنها از اعتماد بالایی نزد مردم برخوردار نیستند. شعارهای پوپولیستی آنها چشم انداز استراتژیک را برای توسعه کشور ارائه نمی‎دهد. در ضمن اپوزیسیون تلاش دارد با مطرح ساختن مسأله ملی ویا احساسات ضد روسی با حکومت مخالفت نماید. به همین خاطر مردم آن‎را نه به عنوان سیاست بزرگ، بلکه به عنوان تلاش بخاطر از بین بردن صلح و ثبات تلقی می‎نماید.
در قزاقستان مردم از تکرار سناریوی انقلاب‎های رنگی شبیه اوکراین، قرقیزستان،  گرجستان سخت نگران اند. این امر به ویژه در وضعیت دشوار اقتصادی امروزی مهم است که امکان اخراج دسته جمعی کارمندان می‎رود و این کار اعتراضات گسترده‎ی رای دهندگان را در پی خواهد داشت.
در واقع این رای دهندگان بودند که پیشنهاد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری زودهنگام را کردند. چند هزار اتباع قزاقستان به نمایندگان شان در مجمع اقوام قزاقستان مراجعه کردند و ابتکار برگزاری انتخابات را در نزدیکترین زمان ممکن مطرح کردند.
دو دلیل برای این کار وجود دارد. یکی، دوره‎ی دشوار اقتصادی و خطرات ژئوپلیتیکی. دوم، احتمال تصادف انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی آن‎کشور در سال آینده (که قانون اساسی قزاقستان دو انتخابات در یک سال را ممنوع کرده است).
در اواسط ماه فبروری مجمع اقوام قزاقستان درخواست اتباع قزاقستان را اعلام نمود. قابل ذکر است که مردم با مراجعه به مجمع اقوام قزاقستان هیچ گونه شک و تردید به تنها نامزد شایسته ریاست جمهوری نداشتند. در مجمع اقوام قزاقستان اظهار شده است: «جهان پایدار نیست، بحران جهانی مالی و اقتصادی ادامه دارد. بمنظور جلوگیری از آن در اقتصاد ما و کشور ما، رئیس جمهور برنامه‎ای را تحت عنوان «راه روشن» پیشنهاد نمود که در آن نقش مهم متعلق به رئیس دولت است». دوم: در سال 2016 در کشور ما دو نوع مبارزات انتخاباتی - ریاست جمهوری و پارلمانی در نظر گرفته شده است. برای حل این مسئله و اینکه در سال 2016 اوج بحران مالی و اقتصادی پیش بینی شده و تمام منابع و پتانسیل ضرورت است که متوجه حل آن باشد، هر دو مبارزات انتخاباتی اذهان را منحرف خواهد ساخت. و سوم اینکه تمام بحث ها در مورد جانیشین متوقف خواهند شد، بگذار هر کس به کار خود برسد».
پیشنهاد انتخابات زودهنگام در قزاقستان از طرف پارلمان آن‎کشور نیز حمایت شد. وکلای پارلمان قزاقستان از نظربایف خواستند تا ایشان تاریخ انتخابات را تعیین کنند. وی هم این کار را بعد از دو هفته انجام داد و انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری را بتاریخ 26 اپریل تعیین کرد.
در حال حاضر حزب حاکم در رابطه با اعلام نامزد شان اظهار آمادگی کرده است. شکی نیست که این حزب نامزدی نورسلطان نظربایف را پیشکش نماید.
حزب کمونیستی خلق قزاقستان همچنان در مورد اشتراک شان در مبارزات انتخاباتی خبر داده اند. اما رهبر این حزب اعتراف نموده است که انتظار پیروزی در انتخابات را ندارند، چرا که «امروز هیچ جای‎گزینی برای نظربایف وجود ندارد».
بنابر این، حتی امروز شکی نیست که در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری قزاقستان یکبار دیگر نورسلطان نظربایف 75 ساله پیروز شود.