فربه‎سازي قدرت قومي، چالش انتخابات 93

فربه‎سازي قدرت قومي، چالش انتخابات 93

اگرچند که تيم معترض انتخاباتي مکانيزم ابطال آرا را مهم‎ترين مشکل بن‎بست تفتيش و بازرسي صندوق‎هاي راي عنوان مي‎کند اما به نظر مي‎رسد که ريشه‎ي مشکل جاي ديگر باشد وآن ناديده انگاشتن مطالبات سياسي گروه‎ها، جريان‎ها و کتله‎هاي مختلف اجتماعي، سياسي و قومي و زباني است که در طي بيش‎تر از دو و نيم قرن گذشته دور از ذهن و تصور حاکمان اين سرزمين بوده و هست.

 در دوره‌ي جديد هم اگرچند که روزنه‎هاي براي دگرديسي‎هاي سياسي و اجتماعي به‎ وجود آمد اما مطالبات خفته در درون نظام اجتماعي و لايه‎هاي زيرين جامعه آن‎قدر وسيع و گشاده است که پاسخ مقطعي، کوتاه و حداقل‎هاي کنوني، نتوانست به عطش چند قرنه‎ي ميليون‎ها انسان دور مانده از متن سياست و رانده شده در حاشيه‌ي قدرت جوابگو باشد و آنان را به همين مقدار راضي نگهدارد.

همين عقده‎هاي خفته در نظام‎هاي متوالي سياسي درافغانستان بود که در هرسه دوره‎ي انتخابات رياست جمهوري، ميليون‎ها شهروند رانده شده به حاشيه‎ي سياست، به صحنه آمدند و نشان دادند که بيش از ديگران از ستمي رفته برخود ناراض و ناخشنودند. لذا آنان مشارکت سياسي را از طرق مدني و دموکراتيک باعمق جان شان خريدار شدند و در هربار تمثيل اراده‌ي ملي، حضور شکوهمند در پاي صندوق‌هاي راي داشتند.

به‌نظر مي‌رسد که همين ترس و هراس از به خطر افتادن فربهي قدرت قومي- سياسي است که انتخابات رياست جمهوري 1393، دست‎خوش تحول شد و زمينه‎هاي زيادي براي حفظ وضع موجود فراهم گرديد تا تمرکز قدرت از کف خارج نگردد.

حال، اگر اين گمانه درست باشد و حاکمان نخواهند فربهي قدرت را در گسترش و توسعه‌ي آن در سطح ملي معنا کنند، يقينا معضل انتخاباتي پابرجا و حل ناشده باقي خواهد ماند ولو آنکه در اين ميان تهديد و فشار داخلي و بيروني همچنان وجود داشته باشد و آنان هرچند که خواسته باشند از هرطريقي بن‎بست شکني کنند اما واضح است که اين بن‎بست تنها به‎عنوان يک مسکن کارساز خواهد بود و نه فراتر ازآن!

سفرجان کري، وزيرخارجه امريکا به افغانستان و به تعبيري معجزه‎گري او براي حل اختلافات به‎گونه‎ي مقطعي و عدم کارسازبودن توافقي به‎ عمل آمده توسط وي از همين زاويه قابل تحليل و ارزيابي است؛ زيرا جدا از -اينکه اين توافق روي کليات بود و طبعا در مصاديق آن دوطرف با مشکلات زيادي برخورد مي کردند چنانچه همينگونه هم شد، مهمترين نکته حايز اهميت اين است که اين توافق بيش‌تر جنبه‌ي تحميلي، فشار و تهديد داشت تا توافقي از روي رضايت دو طرف در باره‌ي مسايل انتخاباتي، و واضح است که تحميل و فشار نمي‎تواند پاسخي براي حل مشکلات آن‎هم در سطح کلان و ملي باشد.

البته اين سخن به‎معناي رد توافقات به‎دست آمده يا مخالفت با آن نيست بلکه منظور آن است که هرنوع توافق ميان جناح‌هاي رقيب بايد از روي رضايت و طيب خاطر باشد تا زمينه‌هاي اجرايي آن هم با همان طيب خاطر و رضايت باطني فراهم گردد ضمن آنکه تاکيد مي‌شود که توافق براي باهم بودن در يک پروسه‌ي سياسي از هر طريق و مجرايي‌که صورت بگيرد به مراتب بهتر از شري است که ناشي از نفاق و شقاق سياسي عايد مردم مي‌شود!

ازجانب ديگر، فربهي قدرت سياسي، تنها جاده‌ي يک‌سويه هم نيست، چاق ساختن قدرت از منظر زياده‌خواهي، تماميت طلبي و زورگويي‌هاي بي‌مورد نيز معنا و مفهوم مي‌يابد؛ بهانه تراشي و وضع شرايط تازه و غيرشدني، مي‌تواند مسير ديگري براي فربه کردن قدرت قومي تلقي گردد که از جانب تيم مقابل مطرح است. اين حالت، نه تنها بر موازنه‌ي قدرت سياسي کمک نمي‌کند بلکه راه را براي استيلاي سياسي و تمرکز قدرت هموار مي‌سازد که به نوبه‌ي خود به همان پيمانه تک‌تازي ديروز و امروز سياست، خطرآفرين و تهديد زا خواهد بود. لذا هر نوع زياده‎خواهي که باعث عدم توسعه‌ي سياسي گردد و قدرت را از فرآيند توزيع به سمت تک‎تازي و ديگرستيزي رهنمون گردد، بلاي خانمان‎سوز حاکميت خواهد شد که دود آن نه تنها به چشم حاکمان بلکه کليت فضاي سياسي – اجتماعي را مسموم و آلوده خواهد کرد.

بنابراين، معتقديم که فربه‎سازي قدرت در جريان و گروه خاص اجتماعي توسط هر تيم و هر جرياني که باشد، باعث فروپاشي سياست در کشور گرديده و از اقتدار و عظمت ملي فرومي‎کاهد. به‎نظر مي‎رسد که نارس شدن انتخابات سال جاري ازهمين ويروس رنج مي‎برد.