دستفروشان ساکنان ناگزیر خیابان‎ها

صبح آغاز شده است، شب آرام آرام قافیه را به امواج نورانی سحر وامی‎گذارد، کم کمک صدای موترهای تک و توک، همراه ریتم ناموزون موتورسایکل‎ها فضای شهر را پر می‎کند. هوا اندکی غبارآلوده است.
آدم‎ها آرام آرام سروکله شان پیدا می‎شود، دستکول به دست، تنها، با هم، دوتا دوتا، زمزمه کنان، ساکت، خواب آلوده یا با عجله شهر را به تصرف خود درمی‎آورند.
دیری نمی‎گذرد که مهمانان همیشگی پیاده‎روها پیدای‎شان می‎شود.... پیاده روهای منتهی به چوک‎ها و اطراف آن به سرعت از اجناس ریز و درشت فرش می‎شود... در همان حال که کالاهایشان را عرضه می کنند در هراسند از هم و از ماموران، لختی بعد، فضای میدان از همهمه فریادهاشان پر می‎شود...
جدا از این دستفروش‎های سیار، بعضی از مناطق شهر، اما پاتوق برخی دستفروشان ثابت شده اند مثلاً در خیابان نزدیک به وزارت فرهنگ و برخی نقاط دیگر، پاتوق واسطه‎های بازار کتاب است، کتاب‎های قدیمی و جدید و انواع کتاب‎هایی‎که برخی رنگ اصلی شان را به دلیل گرد و خاک زیاد از دست داده اند.
آری‎! سیمای امروز شهر این‎گونه است، جای جای محلات شهر آکنده از انسان‎هایی است که جایی بهتر از حاشیه پیاده‎روها برای فروش اجناس خود پیدا نمی‎کنند، اگر عمیق‎تر بنگریم حضور این همه دستفروش پیام دارد، اقتصاد بیمار و توسعه نامتوازن و به دنبال آن مهاجرت و رشد فزاینده بیکاری در لایه‎های مختلف جامعه.
دستفروشی معضلی چند وجهی است
حقیقت این است که دستفروشی یک پدیده چندوجهی است که ابعاد مختلفی را دربر می‎گیرد، هم ریشه در مشکلات اقتصادی دارد و هم اجتماعی، هم مساله‎ای منطقه‎ای است و هم ملی، اما آنچه که در این میان از اهمیت برخوردار است، ایجاد حساسیت در مسئولان و چاره اندیشی برای حل این آسیب اجتماعی است.
پدیده دستفروشی ارتباط نزدیک با توسعه نیافتگی و رشد نامتوازن دارد. مهاجرت روستاییان به شهرها و نبود زمینه‎ی شغلی مناسب باعث توسعه‎ی این آسیب و گسترش آن گردیده است. پدیده حاشیه نشینی علاوه بر مصایب و دشواری امنیتی، اجتماعی، مخاطرات فراوانی را هم به دنبال دارد، مانند بزهکاری، موادمخدر، معضلات اخلاقی و... از دیگر مشکلات می‎توان به ناهنجاری دستفروشی و مشغول شدن به مشاغل کاذب برای گذران زندگی و کسب درآمد اشاره کرد.
ابعاد گسترده پدیده دستفروشی، نشان دهنده اقتصادی بیمار است که نمی‎تواند ظرفیت‎های لازم را برای اشتغال مؤثر و مفید افراد فراهم کند. به واقع دستفروشی برای افراد بیکار، شغلی است که نظام اقتصادی بیمار بر آنها تحمیل می‌کند.
دستفروشان انسان‌هایی هستند، از جنس خودمان، دقت که کنیم، ممکن است دوست باشند یا فامیل. حداقل هموطنانی هستند دورافتاده از شهر و دیار، آنها برای زنده بودن تلاش می‎کنند برای گذران زندگی برای برآوردن نیازهای اولیه مثل خورد و خوراک و پوشاک، ممکن است چندصباحی هم مشغول باشند، شاید پس اندازی هم داشته باشند، اما خدا نکند سروکارشان به مامورانی بیفتد که به منظور باج‎خواهی مانع کسب و کار آنان می‎شود. در آن صورت همان اندک توشه‎ای که برای خود دست و پا کرده اند به چشم بر هم زدنی دود می‎شود و... روز از نو و روزی از نو، آنها همین نزدیکی‎ها هستند کنار ما، در حاشیه پیاده روها، کنار پارک‎ها، خیلی‎هاشان دیگر جزئی از زندگی روزمره مان شده اند، کافی است کمی دقت کنیم تا چهره‎ها را به خاطر بیاوریم.
شکی نیست این وضعیت بدون اینکه راهکار کارشناسی شده‎ای با در نظر گرفتن تمام جوانب قضیه مد نظر گرفته نشود، راه حل این معضل اجتماعی با برخوردهای فیزیکی و اعمال جرایم یا هر راه حل مقطعی دیگری ممکن نخواهد شد. بنابراین، ضروری است تا برای برچیدن این معضل چندوجهی از جامعه راه حل دایمی و سنجیده شده‎ای روی دست گرفته شود.