پیامدهای پیشی گرفتن نیروی دریایی چین از امریکا

واشنگتن در روزهای اخیر، موضوع افزایش شمارِ زیردریایی های چین نسبت به ایالات متحده را برجسته کرده است؛ بی آنکه به ماهیت زیردریایی و تفاوت آن با کارکردِ ناوهواپیمابر، رزمناو و ناوشکن اشاره ای کند.
جوزف مالوی، فرمانده آماد و پشتیبانی نیروی دریایی امریکا، اخیرا در نشست مشورتی به نمایندگان کنگره امریکا گفت که چینی‎ها در حال توسعه ناوگان زیردریایی خود هستند و اکنون تعداد زیردریایی‎های دیزلی و اتمی این کشور از ایالات متحده نیز بیش‎تر شده است.
سخنانِ دریابان مالوی به‎سرعت در رسانه‎های غربی بازتاب یافت؛ بی آنکه تحلیل درستی از آن ارایه شود. در نتیجه، تصویری هراس انگیز از چین ترسیم شد که در آن، پکن از نظر نظامی، برنامه‎هایی بلندپروازانه و تهدیدآمیز دارد.
با این حال، واقعیت چیز دیگری است. در علوم نظامی، زیردریایی از نظر راهبردی، ابزاری پدافندی (دفاعی) به شمار می‎رود. یعنی هیچ کشوری با زیردریایی به کشورهای دیگر حمله نمی‎کند! کاربرد اصلی زیردریایی این است که به صورت نامحسوس (زیرِدریا) به گشت زنی در آب‎های ساحلی بپردازد و یا نقشِ پدافند زیرسطحی را برای ناوهای هواپیمابر، رزم‎ناوها و ناوشکن‎ها ایفا کند.
به زبان دیگر، آنچه نیت و توانِ آفندی (تهاجمی) کشورها را در دریا به نمایش می‌گذارد، تعداد ناوهای هواپیمابر و رزم‌ناوهای‌شان است و نه تعداد زیردریایی‌های‌شان.
کشورها ناوهای هواپیمابر را برای جابه‎جاییِ جنگنده ها و بالگردهای‎شان به نقاط دوردست می‎سازند و از رزم‎ناوها هم معمولا برای پوشش هوایی و پرتاب موشک از دریا استفاده می‎کنند. ناوشکن ها که از رزم‎ناوها کوچک‎ترند، به دلیل وزن کم‎تر، مانورپذیری بیش‎تری دارند و مهم‎ترین ابزار در نبردهای دریایی به شمار می‎روند. و بالاخره از پاسناوها (Frigates) که ناوچه‎های کوچکی هستند، چنانکه از نام‎شان پیداست، برای گشت زنی و پاسداری استفاده می‎شود. بنابراین، شاید بتوان تعداد ناوهای هواپیمابر، رزم‎ناوها و ناوشکن‎های یک نیروی دریایی را معیارِ آفندی بودن آن نیرو دانست، اما تعدادِ پاسناوها و زیردریایی‎ها را به تنهایی، نمی‎توان معیار مناسبی برای توانِ آفندی قلمداد کرد.
با این آگاهی، بد نیست نگاهی به آمار ناوهای امریکا و چین بیاندازیم: نیروی دریایی ایالات متحده اکنون 10 ناو هواپیمابر و سه هزار و 700 جنگنده و بالگرد در اختیار دارد، در حالی‎که نیروی دریایی چین، تنها یک ناو هواپیمابر و حدود 650 بالگرد و جنگنده دارد.
چینی ها در حال ساخت چهار ناو هواپیمابر و امریکایی ها در حال ساخت سه ناو هواپیمابر جدید هستند.
ایالات متحده 22 رزم‎ناو دارد، اما رزم‎ناو در نیروی دریایی چین مانند بسیاری دیگر از کشورهای جهان، تعریف نشده است و وجود ندارد.
نیروی دریایی امریکا 47 ناوشکن و نیروی دریایی چین 25 ناوشکن دارد.
ارتش امریکا همچنین 71 فروند زیردریایی دارد. پیش از این، برخی منابع، شمارِ زیردریایی‎های چین را بیش از 60 و برخی منابع دیگر، 68 فروند ذکر کرده بودند. اگر اطلاعات مالوی را معتبر بدانیم، چینی‎ها اینک باید بیش از 70 فروند زیردریایی داشته باشند.
بدون در نظر گرفتن متغیرهایی مانند نوع زیردریایی ها و کیفیت ناوها، صرفا با مشاهده آمار پیش گفته، می‎توان نتیجه گرفت که نیروی دریایی امریکا، نیرویی به‎شدت آفندی و نیروی دریایی چین، نیرویی کمابیش پدافندی است. حال اگر این واقعیت را هم در نظر بگیریم که چین بیش از 4 برابر امریکا جمعیت دارد و احتمالا به زودی به بزرگ‎ترین اقتصاد جهان نیز تبدیل خواهد شد، این پرسش‎ها مطرح می‎شود که امریکا در قیاس با چین، چه نیازی به این همه ناو هواپیمابر، رزم‎ناو و ناوشکن دارد یا دستکم چه دلیلی دارد که از توسعه طبیعی نیروهای مسلح چین نگران باشد؟
زمان رضاخانی