جان کری و میانجی‎گری در کابل

جان کری و میانجی‎گری در کابل

مصطفی رسولی

سفر جان‎کری، وزیر امور خارجه امریکا به افغانستان به عنوان یک میانجی بین طرفین مدعی پیروزی در انتخابات، با توجه به بن‎بستی‎که در این روند ایجاد شده، چنان‎چه بتواند پروسه‎ی شفاف‎سازی را تسریع نماید و شاهد اعلام نتایج بر اساس آرای مردم افغانستان باشیم، مثبت تلقی خواهد شد، هرچند برخی بر این باورند که حتی قناعت طرفیت دعوا نیز می‏تواند موجب آرامش در کشور و رضایت بخش باشد. با وجود این تردیدهایی وجود دارد که وزیر امور خارجه امریکا با استفاده از اهرم‎های فشاری‎که در دست دارد، بدون مراجعه به رویکردهای قانونی و با تطمیع و زد‎وبندهای پشت پرده موضوع را فیصله نموده و افغانستان را با زعامتی ابهام آمیز مواجه نماید.

سفر جان‎کری به افغانستان در حالی‎که نتایج انتخابات به بن بست کشیده شده است با پرسش‎های گوناگونی همراه است. این‎که آیا آقای کری برای آن‎چه خواست امریکا در افغانستان است به کابل آمده یا این‎که وی صرفا برای حمایت از روند انتخابات و بازگشت شفافیت به آن به این سفر اضطراری تن داده است؟ اگر وضعیت انتخابات برخلاف انتظارات کاخ سفید باشد، آیا آنها همچنان از روند سالم‎سازی روند انتخابات حمایت خواهند کرد؟ اگر امریکایی‎ها همچون گذشته بخواهند منویات خود را به رهبران و سیاست‌مداران کشور دیکته نمایند، آیا بازهم با اعتراض و مخالفتی روبرو خواهد شد؟ با توجه به این‎که رییس جمهورکرزی در ایام پایانی حکومت خود اختلافات شدیدی را نسبت به امریکا در پیش گرفت، آیا امریکا در روند انتخابات از گزینه‎ی خاصی حمایت نکرده است؟ و در آخر این‎که آیا همه چیز به ابتکار عمل جان کری در کابل بستگی دارد و او فیصله کننده‎ی ماجرا خواهد بود؟

قبل از هر چیز باید اذعان کرد که وقتی آقای عبدالله عبدالله در خیمه‎ی لویه جرگه و در حضور خیل طرفداران خود تمام توجهات را به سمت امریکا و سفر وزیر خارجه‎ی این کشور برای خروج از بن‎بست معطوف کرد، انتظاراتی‎که از رهبران و سیاست‎مداران کشور در راستای حرکت در مسیر قانون و منافع ملی وجود داشت، تقریبا بر باد رفت و دیگر نمی‎توان به مقوله‏هایی چون استقلال سیاسی و منافع ملی چندان تکیه کرد. صراحت این موضوع که برای فیصله‎ی یک روند کاملا ملی و داخلی باید نماینده‎ی یک کشور دیگر، هرچند قدرتمند و تاثیرگذار، مداخله نماید، آب سردی بر تمام انتظاراتی بود که مردم نسبت به مردم‎سالاری و تعیین کنندگی آرای خود داشتند.

قطعا امریکایی‎ها گزینه‎ی خاص خود را در میان کاندیداتوران موجود داشته‎اند و این کاندید خاص هم بر کسی پوشیده نیست. در حالی‎که اختلاف گروه اصلاحات و همگرایی با طرف مورد حمایت امریکا در انتخابات است، سفر جان‎کری به کابل و رایزنی با مقامات حکومتی و طرفین دعوا، قطعا بر روی همین موضوع و اقناع مخالفان خواهد بود. مگر بپذیریم که وضعیت آرای پاک انتخابات از یک طرف و پافشاری‎های تیم اصلاحات و همگرایی از سوی دیگر امریکا را متقاعد نماید که عبور از بحران بدون تن دادن به واقعیت امکان پذیر نمی‎باشد. در این صورت آیا وضعیت کشور به سمت آرامش پیش خواهد رفت؟ آیا امریکا توان راضی کردن انحصارگرایان و تمامیت خواهان را خواهد داشت؟

قدر مسلم آن است که تمام آن چه گفته شد، زمانی می‎تواند درست و منطقی باشد که پذیرفته باشیم امریکایی‎ها نسبت به بازگشت آرامش و ثبات در افغانستان متعهد و پایبند هستند و نمی‎خواهند به اصطلاح از دست آوردهای خود در این کشور چشم پوشی نمایند. امری که پذیرش آن بعد از تداوم بی‎ثباتی‎ها، عدم قطعی شدن پروسه‎ی صلح و کاهش کمک‎ها به بازسازی اداره و انکشاف زیرساخت‎ها، سخت و غیرواقعی می‎نماید. حداقل این است که در طول سالیان گذشته امریکایی‎ها نخواسته‎اند از روندی روبه صعود در وضعیت حاکمیت و نظام حمایت نمایند و همکاری‎های توسعوی آنان هم با سوالات متعددی روبرو می‎باشد.

در چنین وضعیتی‎که نسبت به نیت امریکا در افغانستان تردیدهای فراوانی وجود دارد، سفر جان کری به کابل به منظور حل بن‎بست انتخابات و رسیدن به یک نتیجه‎ی شفاف و عادلانه بعید به نظر می‎رسد، هرچند اگر پذیرش این وضعیت به سیاست‎ امریکا در افغانستان کمک نماید، قطعا بعید هم نخواهد بود.

مقامات امریکایی بلافاصله بعد از اعلام نتایج انتخابات و بروز اعتراضات شدید علیه آن، برای حفظ ابتکار عمل و تعیین کنندگی خود در امور افغانستان، این گونه القاء کردند که هرگونه حرکتی‎که معادله‎ی موجود را حداقل بدون هماهنگی با کاخ سفید برهم بزند، موجب قطع همکاری‎ها و مساعدت‎های امریکا به افغانستان خواهد شد. این مساله به نوعی گروگان‌گیری سیاست توسط امریکایی‎ها در افغانستان است و این کشور قدرتمند که اکنون بخش عمده‎‎ای از هزینه‎های افغانستان را بخصوص در بخش نظامی، پرداخت می‎کند، از این موضوع به عنوان اهرم فشاری برای مهار سیاست‎مداران کشور استفاده می‎نماید.

به این ترتیب سفر میانجی‎گرانه‎ی جان کری به کابل علی‎رغم آن که با تحقیرهای فراوانی نسبت به دموکراسی نیم بند کشور، استقلال سیاسی و رویکردهای قانونی همراه است، در شرایطی‎که سیاست‎مداران ما هنوز آمادگی آن را ندارند که خود بر مدار قانون بیایستند و به نتایج آن تن دردهند، گریز ناپذیر می‏نماید.