مصلحت و منفعت در بازی برد - برد انتخابات

مصلحت و منفعت در بازی برد - برد انتخابات  

مصطفی رسولی

باید اذعان کرد که برای دموکراسی نوپای افغانستان که از بستر جنگ و خشونت سربرآورده است، این‎که همه چیز بر وفق مراد باشد، انتظاری بزرگ و نسبتا زودهنگام است. وقتی همه چیز از کنترول خارج می‎شود و دیگر نمی‎توان بر رویکردها و راهکارهای قانونی تاکید نمود، دور زدن قانون و بازی‎های سیاسی توجیه پذیرتر می‎شوند و حتی گاهی چنان وانمود می‎شود که این رویه‎ها حتی از تمرکز بر نتایج قانونی و واقعی به مصلحت و منفعت نزدیک‎تر است و باید به آن تن داد. توافق اخیر میان کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری نمونه‎ای از این واقعیت است. ما در حالی مردم را به یک پروسه‎ی رقابتی و قانونی فراخوانده‎ایم که عملا نتیجه در راس قدرت مهندسی شده و فرق چندانی برای پیروز و بازنده نیست.   

صحبت‎های داکتر عبدالله در مورد توافق برد – برد به یک مساله‎ی حیاتی در کشوری مانند افغانستان اشاره دارد و آن این است که هنوز زمان برای این که یک طیف بتواند بر این سرزمین بدون دغدغه حکومت نماید و سیاست‎های خود را دنبال کند، فرا نرسیده است. تن دادن به این موضوع که هم پیروز انتخابات باشی و هم به مشارکت رقیب تن بدهی، تنها ممکن است در کشوری با شرایط افغانستان مشاهده شود. البته اگر پیروز انتخابات با رای مردم اعلام شود و روند حکومت وحدت ملی نیز شکل بگیرد، برای افغانستان یک موفقیت بزرگ محسوب خواهد شد. این توافق از معدود دفعاتی است که سران و رهبران کشور با مذاکره و نه با توسل به زور و خشونت به یک پروسه‎ی سیاسی سازنده تن می‎دهند و کشور را از رفتن به سمت بحران باز می‎دارند.

البته نباید در مورد توافق و جنبه‎های اجرایی آن بیش از حد خوش‌بین بود. از هم اکنون دورنمایی از اختلافات بر سر چینش مهره‎ها بر سر حکومت وحدت ملی قابل مشاهده است. این اختلافات حتی اگر به رقابت‎ها و رویارویی‎های منفی نیانجامد، قطعا از کارآمدی و بازدهی حکومت آینده خواهد کاست و کشور را تا مدت مدیدی درگیر جنجال‎های سیاسی ناشی از آن خواهد کرد. به این ترتیب بازی برد بردی که از آن یاد می‎شود تنها می‎تواند منفعت سران را تامین نماید، ولی تغییری در وضعیت اداره و زندگی شهروندان بوجود نخواهد آورد.

به این ترتیب بازی برد – بردی که تیم‎های انتخاباتی پس از توافق انجام شده با وساطت وزیر امور خارجه‎ی امریکا، از آن یاد می‎کنند، برد دو تیکت انتخابات ریاست جمهوری است و از قرار معلوم برد مردم افغانستان را فراموش کرده است. هرچند برخی بازگشت امید، تثبیت اوضاع و جلوگیری از بحران را برد واقعی مردم تعبیر می‎کنند، ولی این چیزی نیست که بخواهد از جانب رقبای انتخاباتی به مردم هدیه داده شود. هرچند برای مردم افغانستان که سال‎ها ناامنی و خشونت را تجربه کرده‎اند، صلح و ثبات یک غنیمت است، اما شایسته نیست که سران و رهبران کشور مردم را با آن بازی بدهند و از مطالبات اصلی و اساسی‎شان منحرف نمایند.

در حالی‎که کشور نیاز مبرمی به بازسازی زیرساخت‎های خود در سطوح مختلف دارد، مصروفیت حکومت به مسایل سیاسی می‎تواند فرصت‎ها و امکانات بیش‎تری را به هدر بدهد. در طول سالیان گذشته رییس جمهور کرزی با دل‎مشغولی‎های فراوانش به سیاست و قدرت، از ارایه‎ی برنامه‎های عملی جهت اصلاح نظام و اداره و خدمات رسانی بیش‎تر به مردم باز ماند و اکنون در حالی یک حکومت ورشکسته را به جانشین خود تحویل می‏دهد که آینده‎ی سیاسی آن نیز دست‎خوش بازی‎های سیاسی است و قطعا راضی ساختن عناصر ناراضی و مدیریت آن بخش عمده‎ای از توان و وقت زعامت آینده را خواهد گرفت.  

این‎که برای راضی کردن یک جناح نسبت به پذیرش نتایج انتخابات باید بخشی از قدرت را به آن واگذار کنی، قطعا به مفهوم معامله است و چیزی فراتر از آن نخواهد بود، حتی اگر بپذیریم این توافق ثبات‎آور باشد. از آن گذشته حکومت برخاسته از چنین راهکاری، ضعیف، بی‎مسوولیت، شکننده و پردردسر خواهد بود. همچنین هیچ تضمینی وجود ندارد که دو گروه که هرکدام خود از جناح‎های مختلف تشکیل شده است، بدون درد سر و رویارویی با مشکلات بتوانند حکومت وحدت ملی تشکیل دهند. به این ترتیب تشکیل حکومت وحدت ملی معطوف به رضایت سران قدرت باقی می‎ماند و از رضایت عمومی و مشارکت جمعی خبری نخواهد بود.

با تمام آن چه گفته شد، تنها بردی که برای ملت افغانستان از توافق جاری متصور است، عدم خشونت و تداوم ثبات در کشور خواهد بود، که البته این حق اولیه آنها است و برد محسوب نمی‎شود. حقی که ملت اکنون به عنوان بزرگ‌ترین مصلحت خود آن را پذیرفته است. منفعت ملت اما در تشکیل حکومتی توانمند و مسوولیت پذیر است که متاسفانه تحقق آن در حکومت ائتلافی خوشبینانه به نظر می‎رسد. ظاهرا ملت افغانستان برای بهره‎مندی از بزرگترین مصلحت خود یعنی صلح و ثبات، باید انتظارات خود را از حکومت تقلیل دهد و بازی برد – برد رهبران و سیاستمداران را به تماشا بنشیند.

 .