روزگاری اتحاد جماهیر شوروی دومین قدرت جهان، اما همطراز با امریکا و یکی از دو ابر قدرتی بود که در دوران جنگ سرد جهان را اداره میکردند. گرچه ندانم کاری داخلی و مشکلات درونی اندیشه کمونیزم عمر آن را کوتاه ساخت، لیکن هیچکس اقتدار و دستاوردهای بزرگ شوروی را انکار نمیکند که اولین کشوری بود که به بمب هستهای دست یافت و در همه صنایع در جهان برجسته بود به ویژه در صنعت متالوژی و بسیاری از صنایع سنگین.
کار تا جایی پیشرفت که امریکا برای تأمین منافع متحدینش ناگزیر به پای میز مذاکره رفت و پیمانهای معروف «سالت» را امضا کرد تا هم حجم سلاحها کنترل و هم استقرار صلح با ثباتتر شود. اما نکتهی مهمتر در آن زمان، فضای حاکم بر جهان بود که ضرورتاً توافق شوروی و امریکا آن را اداره میکرد.
در تمامی مناطق بحرانی جهان اوضاع اینگونه بود و اینک امروز باراک اوباما، رییس جمهور امریکا برای توجیه مخالفین خود میگوید: در گذشته هم ناگزیر بودیم پیمانهایی را با شوروی امضا کنیم؛ و این یعنی سطح ایران نه یک بازیگر منطقهای بلکه جهانی است و این اعتراف رئیس جمهور بزرگترین و قویترین کشور جهان است که خود ادعای جهان سالاری دارد.
سرانجام، پس از گذشت 8 روز نفسگیر از آغاز مذاکرات ماراتونی میان ایران و کشورهای گروه 5+1 در لوزان سوییس، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و فردریکا موگرینی هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا با حضور وزرای امور خارجه این شش کشور از توافقی تاریخی خبر دادند و در نهایت به انتظارها پایان دادند.
شاید بتوان گفت این «توافق ویژه تاریخی» به اذعان باراک اوباما در نوع خود بی سابقه است و پیام‌های زیادی در خود دارد که میتوان آنها را در چند بند برشمرد:
- توافق لوزان، صفحه جدیدی در روابط ایران و امریکا که رهبری کشورهای غربی علیه ایران را بر عهده داشت، باز می‌کند. صفحهای که از آمادگی امریکا برای تعامل با مردم ایران بر اساس احترام متقابل خبر میدهد.
- نباید فراموش کنیم که اگر نرمش قهرمانانه تیم مذاکره کننده ایران در برابر این شش کشور نبود، اکنون شاهد چنین توافقی نبودیم و همان طور که پیش از این دکتر روحانی، رئیس جمهوری کشورمان فرموده بودند بر اساس برد- برد چنین نتیجهای صورت نمیگرفت.
- نقش مهم منطقهای ایران در سوریه، عراق و یمن سبب شد تا اوج توانایی و همت ایرانیها به کشورهای جهان ثابت شود و آنها نیز در برخی امور عقب نشینی کنند. اکنون براساس صحبتهای محمدجواد ظریف، توافق برد - برد صورت گرفته و این نشانگر ورود ایران به مرحلهای جدید و به اذعان غربیها درها برای بازگشت ایران به جامعه بینالمللی باز شده است.
- روسیه اولین کشوری است که از این توافق استقبال کرده و معتقد است این توافق بازتاب مثبتی در منطقه خاورمیانه خواهد داشت.
- یکی از مهمترین دستاوردهای این توافق حضور پژوهشگران هستهای ایران در فعالیتهای بینالمللی هستهای است که بر اساس پژوهشهای علمی و تأسیساتی صورت خواهد گرفت و این افتخاری بزرگ برای ایران و پژوهشگران ایرانی خواهد بود. این تحولات در حالی رخ میدهد که منابع خبری در دولت امریکا از جاسوسی اسرائیل در مذاکرات هستهای خبر داده بودند و معتقد بودند این جاسوسی بخشی از برنامه نتانیاهو برای شکست مذاکرات هستهای ایران بوده است. اقدامیکه خشم مقامات امریکایی را برانگیخت و سبب شد تا طرفین ارشد مذاکره کننده در ابتکاری، برای فرار از شنود صهیونیستها، فضای باز را برای انجام برخی صحبتها انتخاب کنند.
اما نکته مهم اینجاست در حالیکه همه رسانه مطرح بینالمللی به پخش اخبار توافق هستهای ایران با کشورهای 5+1 پرداختند و از یک شوک حیرت آور خبر میدادند، رسانههای کشورهای حوزه خلیج فارس و یا به تعبیری کشورهای ائتلاف به رهبری عربستان سعودی از پخش آن خودداری کردند. شبکه الجزیره قطر، شبکه العربیه و همچنین شبکه الاخباریه عربستان سعودی به وضوح با ممانعت از پخش زنده، تنها به خبری کوتاه در بخش خبری خود بسنده کردند و هنوز در اعلام موضع تردید دارند.
نکتهی مهم دیگری که اشاره به آن خالی از لطف نیست، اظهارات مهم و قابل تأمل باراک اوباما پس از قرائت بیانیۀ هستهای در گلدن رز کاخ سفید است که به اختصار به بندهایی از آن اشاره می‌شود؛ سخنانیکه برای بسیاری از بازیگران منطقهای غیرمنتظره بوده و به خوبی بیانگر فهم مشترک میان طرفین مذاکره کننده بود:
1- اگر این توافق به طور کامل اجرا شود از حصول ایران به سلاح هستهای جلوگیری می‌کند.
2- ایران خود به پای میز مذاکره آمده و تحریمها به تنهایی نقشی در توقف برنامه هستهای ایران نداشته است.
3- فتوای آیت الله خامنهای درباره مممنوعیت سلاح هستهای ابزار خوبی برای پایبندی ایران به توافق هستهای است.
4- این یک توافق تاریخی با ایران بوده و با اهداف اصلی امریکا همسویی دارد.
5- این توافق بهتر از تحریم‌هایی است که در طول 20 سال علیه ایران در جریان بود و بهتر از جنگ است و راه حل دیپلوماسی تنها راه حل این مسئله بود.
6- حتی اگر ایران بخواهد توافق را نقض کند، حداقل یکسال زمان نیاز دارد تا بتواند مواد لازم برای تولید سلاح هستهای را تامین کند.
7- ایران هیچگاه پلوتونیوم مناسب برای تولید سلاح اتمی تولید نخواهد کرد.
8- توافق با ایران براساس اعتماد نبوده بلکه بر اساس تحقیقات انجام شده بوده است .
9- به ملت ایران میگویم که آماده ایم بر اساس احترام متقابل با شما تعامل کنیم.
10- ایران بیشتر از همه کشورها در معرض بازرسی و تفتیش قرار میگیرد.
11- جامعه بینالمللی تحریمها علیه ایران را به تدریج لغو خواهد کرد و لغو تحریمها منوط به پایبندی کامل ایران به توافق هستهای است.
12- توافق با ایران بهترین گزینه برای اسرائیل است و از امنیت اسرائیل کوتاه نمیآییم.
13- من و آقای نتانیاهو درباره پرونده هستهای ایران اختلاف نظر داریم و من معتقدم راه حل مسالمت آمیز بهترین گزینه است.
14- به پادشاه عربستان تاکید کردم امنیت کشورهای حوزه خلیج فارس از اصول امریکا است.
15- در صورت مخالفت جمهوری خواهان با این توافق، جهان امریکا را ملامت می‌کند.
فاطمه محمدی، سردبیر ماهنامۀ سیاسی العالم/ منبع: خبر آنلاین
سرنوشت مبهم نیروی هوایی کشور
تأخیر انتخابات و چالش مشروعیت مجلس
تاجیکستان بهدنبال خرید نفت از افغانستان
افق تیره نشست صلح یمن
سیاست مبهم حکومت برای مهار ناامنیها
اقتصاد ضعیف و آسیبپذیر افغانستان
حفظ آموزههای اسلامی؛ عامل اقتدار کشورهای اسلامی از نگاه امام خمینی
بهار، بازتاب شگفت راز حیات در عرصهی هستی
نخستین انجمن ادبی افغانستان از تاسیس تاکنون
جشن پیروزی، و وداع با رمضان
فراخوان «جشنواره ادبی نوروز» ویژه مهاجرین افغانستانی مقیم ایران 
قدر شب اندر شب قدر است و بس